نظر كارشناسان و چهره‌ها درباره حفظ موضوعی و طرح زندگی با آیه‌ها

به گزارش روابط عمومی سازمان تبلیغات اسلامی، پشتوانه اجرای یک طرح، استفاده از نظر كارشناسان و چهره‌های صاحب‌نام در آن عرصه است. حركت هم‌افزای زندگی با آیه‌ها كه حالا توانسته مخاطب میلیونی داشته باشد و جامعه را قرآنی‌تر كند، با نظر و پیشنهادهای نخبگانی پیش رفت كه آن را تایید كردند و برای بهتر اجرا شدن آن حرف‌ها و گفتنی‌های زیادی داشتند. از آنجا كه این طرح با ماجرای حفظ موضوعی جلو رفت و سپس به حكایت دلنشین زندگی با آیه‌ها رسید، نظر برخی از كارشناسان كه در این مدت با پویش زندگی با آیه‌ها همراه شده‌اند را گردهم آورده‌ایم.

اثرگذاری بلندمدت
احمد ابوالقاسمی 
مجری برنامه محفل، قاری بین‌المللی قرآن کریم و مدیر اسبق رادیو قرآن 

حفظ موضوعی قرآن مهم‌ترین کاری است که یک انسان در طول زندگی‌اش باید انجام دهد؛ چون اگر کسی بدون آگاهی و بدون قرآن بخواهد زندگی کند چیزی از زندگی‌اش متوجه نخواهد شد. همان‌طور که امام محمدباقر (ع) می‌فرماید: «اگر مسلمان بخواهد ازغافلان و بی‌خبران نباشد بایستی روزانه حداقل 10 آیه از قرآن بخواند.» حفظ موضوعی قرآن کمک می‌کند تا افراد موضوعاتی که بیشتر با آن‌ها سروکار دارند را بیاموزند. 
مهارت‌های سبک زندگی امروزی که خیلی مورد نیاز ما است در بعضی آیات مورد اشاره قرار گرفته و حفظ موضوعی باعث می شود تا این آیات به زندگی ما ورود پیدا کند. همچنین حفظ این آیات باعث می‌شود تا فرد سریع‌تر به نتیجه استفاده از مفهوم قرآن برسد.
حفظ موضوعی برخلاف حفظ ترتیبی به‌نوعی باعث ایجاد انگیزه در افراد می‌شود. طرح مسطورا و پس از آن زندگی با آیه‌ها، یک هدف‌های کوتاه‌مدت داشتند که با چشاندن طعم شیرین حفظ قرآن توانستند اثرات بلند مدتی در مخاطبین داشته باشد. 
طرح حفظ موضوعی قرآن ممکن است شروع خوبی برای تربیت حافظان بیشتری باشد؛ اما برای رسیدن به تربیت ۱۰ میلیون حافظ قرانی که مورد انتظار مقام معظم رهبری است، ما باید از شیوه‌های دیگری هم استفاده کنیم و قطعاً تنها با «زندگی با‌ آیه‌ها» به این هدف نخواهیم رسید. امام رضا (ع) می‌فرمایند: «اگر مردم محاسن صحبت‌های ما را بدانند حتماً تبعیت می‌کنند»؛ لذا به هر اندازه که ما برنامه و طرح‌های خوبی ارائه دهیم به همان اندازه مردم استفاده بیشتر و بهتری می‌کنند. مردم آمادگی حفظ قرآن را دارند و این ما هستیم که با انتقال درست پیام‌ها و اجرای درست طرح و برنامه‌ها باید زمینه جذب مردم به قرآن را فراهم کنیم.
در ماه رمضان‌های گذشته، همه دستگاه‌ها و نهاد‌ها از جمله وزارت ارشاد، وزارت آموزش‌وپرورش، وزارت علوم، صداوسیما، سازمان اوقاف و... پشت این طرح ایستادند تا آیات قرآن را به‌نوعی به گوش مردم برسانند؛ امیدواریم این حركت همچنان و در ایام دیگر سال نیز تداوم داشته باشد.

بهترین راه انس با قرآن
حجت‌الاسلام حمیدرضا لیمویی
مسئول دارالقرآن سازمان بسیج 

سال‌ها پیش حضرت آقا فرمودند که ما باید 10 میلیون حافظ قران تربیت کنیم و بعد فرمودند در صورت تحقق این امر ما به یک جامعه فولادین تبدیل می‌شویم؛ این به معنای این است که استحکام درونی با قران شکل می‌گیرد همانطور که قرآن می‌فرماید: «إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یهْدِی لِلَّتِی هِی أَقْوَمُ»؛این قرآن، به راهى که استوارترین راههاست، هدایت مى‌کند.
اگر بخواهیم جامعه ما، یک جامعه محکم و استوار باشد باید با قرآن مأنوس شویم؛ نمونه آن را در ماجرای فلسطین مشاهده می‌کنیم که افراد آن‌چنان با قرآن مأنوس هستند که حتی در بدترین شرایط قران را بر زبان جاری کرده و مقاوم ایستادگی می‌کنند. کسی که حافظ قرآن است برای به‌خاطر سپردن و عدم فراموشی آیات مدام باید آیات را تلاوت کند. تلاوت قران باعث فهم دقیق آیات شده و بعد عمل به قران برای این افراد آسان می‌شود.
خواه فردی حافظ کل قرآن باشد یا آیات پرکاربرد قرآن را حفظ باشد، قرآن او را به راه مستحکم و بهتر هدایت می‌کند. طرح زندگی با آیه‌ها برای همه آحاد مردم مفید است و همه می‌توانند این آیات کوتاه و پرکاربرد را حفظ نمایند؛ این شیرینی قرآن بر زبان  کسانی که اقدام به حفظ آیات می کند قطعاً جاری می‌شود و مقدمه‌ای برای گرایش به حفظ ترتیبی قرآن خواهدشد.
حدود 7000 پایگاه مقاومت بسیج در کشور وجود دارد که اکثر اینها در مساجد هستند و مساجد در ماه رمضان نیز شلوغ‌تر است. کار فرهنگی مساجد با پایگاه مقاومت است و ما هم پایگاه‌ها را به خط کرده‌ایم تا زندگی با آیه‌ها را در کنار جزء‌خوانی‌ها، حلقه صالحین و گروه‌های جهادی لحاظ کنند و تلاش شود تا همه بسیجی‌ها این آیات را حفظ کنند. 
یکی از مطالبات مقام معظم رهبری در سال‌های اخیر این است که مسجد به پایگاه قرانی تبدیل شود. با توجه به اینکه طرح زندگی با‌ آیه‌ها تربیت حافظان قران را پیگیری می‌کند، اجرای این طرح در مساجد بسیار به تبدیل شدن مساجد به پایگاه‌های قرآنی کمک می‌کند.

شیرینی حفظ قرآن بر کام مردم 
حسین سلیمانی 
مدیرکل دبیرخانه کمیسیون توسعه فعالیت‌های تبلیغی ترویجی قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

زندگی با آیه‌ها طرحی قرآنی است و قرآن کلام خداست؛ قطعاً هر کاری که در این حوزه انجام شود اثرگذاری خود را خواهد داشت. در این طرح محتوای خوبی درنظر گرفته شده است. کارهای رسانه‌ای خوبی برای این حركت تولید شده و باتوجه ‌به هم‌افزایی بین دستگاه‌ها و فعالان تبلیغی - ترویجی قرآنی، این طرح موفقی خواهد بود که اثرات آن را تا مدتها شاهد خواهیم بود.
حفظ قرآن  مقدمه انس با قرآن است. ما قرآن را حفظ می‌کنیم که همیشه در ذهنمان باشد و در زندگی از آیات آن استفاده کنیم. طبیعتاً اگر ۱۰ میلیون حافظ در کشور داشته باشیم از میان هر ۸ نفر که در خیابان می بینیم یک نفر حافظ قرآن است. این فرایند اثرات خیلی مثبتی در زندگی همه ما و فرهنگ عمومی جامعه خواهد داشت.
حفظ موضوعی قرآن کمک می‌کند تا افراد آیات مشخص و موضوعات خاص را در حافظه خود داشته باشند تا هر زمان که نیاز شد از این آیات در سطر سطر زندگی خود استفاده کنند. حفظ موضوعی، شیرینی حفظ قرآن را به کام مردم می‌نشاند؛ چنانچه حفظ ۳۰ آیه در طرح زندگی با آیه‌ها در ماخ مبارك رمضان، افراد را به این باور رساند که حفظ قرآن سخت نیست و این مقدمه‌ای برای حفظ کل قرآن است.

نیاز به سرمایه‌گذاری
سید محمود چاوشی
مدیرعامل مؤسسه مهد قرآن

روش‌های مختلفی برای حفظ وجود دارد؛ حفظ ترتیبی، حفظ سوره‌ای و یکی از روش‌هایی که در خصوص موضوعات و معنا و مفهوم حافظ را زودتر به نتیجه می‌رساند، حفظ موضوعی است. باتوجه‌به گستردگی موضوعات در قرآن کریم، حفظ موضوعی می‌تواند مخاطب را سریع‌تر به نتیجه برساند و شاید مقدمه‌ای برای حفظ ترتیبی و حفظ کل قرآن کریم باشد. 
مدتی است که سازمان تبلیغات حفظ موضوعی قرآن را به جد دنبال می‌کند و کار بسیار ارزشمندی است، چون خیلی از مردم جامعه شاید توان و فرصت حفظ ترتیبی و حفظ سوره‌های منتخب را نداشته باشند؛ اما با حفظ موضوعی این رغبت در افراد ایجاد می‌شود که حفظ قرآن را دنبال کنند. استفاده از آیات قرآن در زندگی روزمره و مسائل فردی و اجتماعی بسیار کم‌رنگ است و معمولاً ما در مباحث اولیه مثل تلاوت، روخوانی و روان‌خوانی یک توقف جدی کرده‌ایم. تأکید بر صحیح خوانی، قرآن‌خوانی و روان‌خوانی قرآن توسط مربیان، اساتید و کل جامعه قرآنی باعث شده که عموم مردم سراغ قرآن نروند؛ لذا تا زمانی که این شرایط تغییر پیدا نکند و ما این نگاه و این رویکرد را عوض نکنیم، مهجوریت قرآن باقی خواهد ماند.
خواندن قرآن لازم و خوبی است اما نباید به آن بسنده كرد. برای اینکه از قرآن در زندگی‌مان استفاده کنیم حتماً لازم نیست که قاری خوبی باشیم یا همه‌جا بتوانیم قرآن را  صحیح تلاوت کنیم. ما می‌توانیم با استفاده از همین آیات موضوعی حجم کمتری از خواندن را به‌راحتی فرابگیریم و به سراغ فهم و تدبر و استفاده از آیات در زندگی برویم.
حفظ موضوعی قرآن راهکار خوبی برای رفع مهجوریت قرآن در بین مردم است. رفع فاصله‌ عامه‌ مردم با قرآن کریم در جامعه‌ یک کار فرهنگی بلند مدتی است که باید اتفاق بیفتد و نگاه مردم به قرآن باید عوض شود. نزول قرآن برای ثواب نیست، ثواب هم داده می‌شود اما قرآن نازل شده تا ما بتوانیم از آن در زندگی استفاده کنیم و فراتر از آن، در مسائل دانشگاهی بتوانیم علوم پایه را با استفاده از معارف و تعالیم و دستورات قرآن کریم برای دانشجوهایمان تنظیم و استفاده کنیم. اگر برخی مسئولان درک این را داشتند که با حفظ قرآن چه اتفاقی در کشور می‌افتد، قطعاً در این مسئله سرمایه‌گذاری می‌کردند. متأسفانه در این زمینه فقط شعار داده می‌شود و در عمل اتفاقی نمی‌افتد؛ چون اصلاً نگاه زیربنایی و استراتژی به این موضوع وجود ندارد.
ما آینده کشورمان را با استفاده از تعالیم و دستورات قرآن می‌سازیم. این نسل همان مدیران آینده هستند و حفظ قرآن توسط این نسل باعث می‌شود تا در آینده همه امور با استفاده از تعالیم قرآن انجام گیرد. قرآنی شدن جامعه در کاهش جرم و جنایت، اختلاس‌ها وانواع بزهكاری‌ها بسیار تأثیر دارد و حتی لازم است تا پژوهشی در این زمینه صورت گیرد که حفظ قرآن چه تأثیری در اخلاق و منش حافظان قرآن می‌گذارد و تسری این موضوع در جامعه چه آثار مثبتی دارد. 
حفظ موضوعی کار بسیار خوبی است که می‌تواند خلأ حفظ قرآن را پرکرده و مقدمه‌ای برای حفظ کل قرآن و تربیت حافظان قرآن شود. وقتی ما شیرینی و حلاوت انس با قرآن و حفظ قرآن را با آیات موضوعی به کام عامه مردم می‌چشانیم، به‌نوعی آنها را علاقه‌مند می‌کنیم تا وارد وادی حفظ کل قرآن شوند و این ارزشمند است. ان‌شالله حفظ موضوعی قرآن به‌خوبی انجام گیرد و مقطعی نباشد. این کار نیاز به یک برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت دارد و باید روی آن سرمایه‌گذاری شود.

قرآن به ما جهت می‌دهد
محمدرضا سنگری
نویسنده، پژوهشگر و رئیس هیئت‌علمی اندیشکده هیأت

قرآن برای جامعه‌ ما تنها یک کتاب آسمانی نیست؛ بلکه کتاب زندگی است و در کنار کتاب زندگی بودن، برای همه‌ ما کتاب آرامش‌بخش است. در لحظه‌هایی که دچار بهم ریختگی درونی می‌شویم و آشوب‌ها و رویدادها در دریای وجود ما موج ایجاد می‌کند، قرآن امن‌ترین و بهترین پناه است. 
قرآن به ما جهت زندگی‌کردن را نشان می‌دهد. قرآن گره‌خورده با تمام لحظه‌های ماست به‌خصوص وقتی نماز می‌خوانیم، چراکه بخش قابل‌توجهی از نمازخواندن ما با قرآن همراه است و ما با خواندن سوره‌های قرآن در نماز راه را پیدا می‌کنیم. این نکته‌ اساسی و کلیدی است که باید به قرآن توجه کرد؛ قرآن به ما جهت می‌دهد و مانع کج‌روی‌ها و انحراف‌ها در زندگی ما می‌شود.

*انس با قرآن از دوران کودکی 
دوران کودکی بهترین زمان برای انس با قرآن است. معمولاً بزرگسالان زود فراموش می‌کنند و دچار عصیان می‌شوند؛ اما این کودکان هستند که وقتی با قرآن انس و الفت پیدا می‌کنند، قرآن کاملاً در جانشان رسوخ می‌کند و این زمینه‌ساز سلامت روانی و معنوی آنها می‌شود. اینکه مقام معظم رهبری هم بر اهمیت انس با قرآن تأکید می‌کنند به این سبب است.

*قرآن آرامش‌بخش است
قرآن خواندن، موسیقی و نغمه قرآن آرامش‌بخش است. ما در روزگاری زندگی می‌کنیم که دائم در تلاطم، آشفتگی و بحران‌های روحی است. عصر ما، عصر آسایش است ولی آرامش نیست. همه‌ امکانات هستند برای‌آنکه ما بتوانیم آسایشی داشته باشیم. زندگی‌ها نسبت به گذشته راحت‌تر شده اما آرامش کم است. بر همین اساس خداوند در آیه 28 سوره رعد می‌فرماید: «أَلَا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»؛ بنابراین ما به قرآن نیاز داریم تا آرامش خودمان را در پرتو گوش‌دادن به قرآن فراهم آوریم.

*موثر در اصلاح رفتارها
پویش زندگی با آیه‌ها از شیوه‌های معمولی حفظ قرآن و توجه محض به آوای قرآن یک گام فراتر رفته است. آیات زندگی ساز در این پویش متناسب با تمام سنین است. گاهی اوقات ما به کودکانمان سوره‌هایی یاد می‌دهیم که این سوره‌ها نسبتی با جهان کودک پیدا نمی‌کنند. مثلاً برخی سوره ناس یا سوره‌های آخر قرآن را به کودکان یاد می‌دهند، درحالی‌که بعضی از این سوره‌ها مفاهیمی هستند که قابل‌تطبیق با ذهن و زبان کودک نیستند. 
چرا ما آیاتی را انتخاب نکنیم که قابل‌فهم برای کودکان باشد؛ مثل مفاهیمی که قرآن در باب طبیعت مطرح می‌کند یا آیاتی که وجه اخلاقی و اجتماعی دارند. فرض کنید وقتی ما در قرآن می‌خوانیم: «وَلَا تَمْشِ فِی الْأَرْضِ مَرَحًا»؛ با غرور روی زمین راه نروید، مغرورانه با دیگران برخورد نکنید و سعی کنید متواضع باشید؛ یا وقتی می‌خوانیم؛ «إِنَّ الْمُبَذِّرِینَ کَانُوا إِخْوَانَ الشَّیاطِینِ»؛ اسراف‌کاران دوستان شیطان‌اند؛ اینها مفاهیمی است که برای زندگی کودک و نوجوان ما یک ضرورت است؛ لذا آیات انتخابی برای تدبر و حفظ باید بامهارت‌های زندگی، رابطه ما با خود، رابطه ما با دیگران، رابطه ما با طبیعت و رابطه ما باخدا ارتباط داشته باشد. 
پویش زندگی با آیه‌ها با پرداختن به پنج مفهوم کلیدی زندگی ساز از جمله ایمان، توحید، نبوت، ولایت و معاد به اصلاح رفتارهای ما در این چهار رابطه کمک می‌کند. چند سال پیش بنده نزدیک به 240 آیه را در حوزه‌های اجتماعی و اخلاقی انتخاب کردم و شیوه‌های مختلفی را برای پرداختن به این آیات پیشنهاد دادم. یکی از این شیوه‌ها این بود که از مفهوم آیات شعر بسازیم، مفهوم و محتوای آیه را تبدیل به سرود کنیم، از مفهوم آیه نمایش اجرا نماییم یا حتی مفهوم آیه را نقاشی کنیم.

*ضرورت استفاده از روانشناسان و هنرمندان 
برای انتخاب آیات باید کسانی هم باشند که تکیه‌گاه‌ و مبانی روانشناختی مخاطب را بدانند؛ یعنی اگر مخاطب ما کودک و نوجوان است بدانیم که آیا آیه و مفهوم آن با کودک تناسب دارد یا نه. یکی دیگر از راه‌های اثرگذاری پویش زندگی با آیه‌ها استفاده از ابزارهای هنری است. شاعران می‌توانند از مفهوم یک آیه قرآن برای کودکان و نوجوانان شعر بسرایند یا نقاشان مفهومی را نقاشی کنند؛ این کارها می‌تواند به تثبیت مفاهیم قرآنی کمک کند؛ یعنی ما صرفاً به حفظ، ترجمه و تفسیر اکتفا نکنیم بلکه با استفاده از ابزارهای هنری ظرفیت آیه را گسترش دهیم. 
پویش زندگی با آیه‌ها روش بسیار خوبی است و ان‌شاءالله در طول سال استقرار پیدا کند؛ البته خوب است در کنار کسانی که این آیات را استخراج می‌کنند حتماً از روانشناسان، مشاوران و هنرمندان هم بهره‌گیری و استفاده شود تا ان‌شاءالله کار دقیق‌تر و سنجیده‌تر باشد.

نیاز واقعی به قرآن
حجت‌الاسلام محمدعلی فیض‌آبادی، 
مدرس و حوزه و دانشگاه 

ما آدم‌ها در زندگی همیشه برای مسائل مختلف مثل ازدواج، انتخاب رشته، معامله وامور روزمره در حال تردید هستیم؛ لذا نیاز به راهنمایی داریم. گاهی وقت‌ها انسان به عقل خود رجوع می‌کند و گاهی دچار توهم می‌شود. گاهی نیز افراد برای راهنمایی به سراغ مشورت با دیگران می‌روند؛ اما خیلی وقت‌ها مشورت کارساز نیست؛ پس انسان نیاز به هدایت دارد و غنی‌ترین منبع هدایت قرآن کریم است.
برخی اشکال می‌كنند که «ما عقل داریم، پس به قرآن چه نیازی داریم؟»، اما به قول مقام معظم رهبری بیشتر کارهای عقل فنی است؛ مثلاً اگر شما می‌خواهید یک پل این‌طرف روستا یا آن طرف روستا درست کنید یا می‌خواهید یک آشپزخانه این‌طرف خانه یا آن طرف خانه بسازید، این را عقل می‌گوید؛ ولی قرآن کریم در تمام عرصه‌های تربیتی هدایت واقعی می‌کند.
امروزه ما با پیشرفت تکنولوژی مواجه هستیم اما خیلی از افراد با تکنولوژی به ناآرامی رسیده‌اند؛ درحالی‌که قرآن به انسان آرامش داده و به او یاد می‌دهد که چگونه از تکنولوژی و امکانات استفاده کند تا به سعادت دنیا و آخرت برسد.
متأسفانه در بحث قرآن‌شناسی ما خیلی قوی وارد نشده‌ایم؛ درحالی‌که در بحث هدایت و اندیشه‌سازی می‌توان بسیار از قرآن بهره‌مند شد. چنانچه مقام معظم رهبری می‌فرمایند یکی از نعمت‌های بزرگ خداوند تبارک‌وتعالی در قرآن کریم این است که راهکارهای اندیشه‌ای را به ما ارائه می‌کند؛ یعنی رشد اندیشه را برای انسان رقم می‌زند.
قرآن کتاب تزکیه‌ است؛ یعنی تمام رذایل اخلاقی را از وجود انسان می‌زداید. لذا اگر ما قرآن را محور قرار دهیم و یک دوره از اول تا آخر قرآن را با تأمل و تدبیر بخوانیم؛ آثار آن از جمله شفابخشی، پاک‌سازی، اندیشه‌سازی و رشد را در جامعه می‌بینیم.
پویش زندگی با آیه‌ها طرح خیلی خوبی برای انس مردم با آیات زندگی ساز قرآن است و باعث تقویت مفاهیم کاربردی قرآن در زندگی انسان می‌شود و با روش موضوعی تأثیرگذاری بسزایی دارد. در جامعه ما نشاط و امید کم و طلاق و آمار خودکشی بالا است؛ لذا بر روی مباحث قرآنی باید با نگاه فناوری کار شود. اگرچه پویش زندگی با آیه‌ها با پرداختن به موضوعات موردنیاز جامعه توانسته مؤثر واقع شود؛ اما لازم است به‌منظور تأثیرگذاری بیشتر با قالب‌های جدید مثل موشن‌گرافی، اینفوگرافی و... روی محتوای قرآنی کارهای جدید انجام شود. در شرایط فعلی جامعه که مردم در باتلاق فضای مجازی و مسائل اجتماعی گیر هستند، قاعدتا از چنین طرح‌هایی که موردنیازشان است، استقبال می‌کنند.
قرآن آن‌قدر وسیع است که ما می‌توانیم بر روی موضوعات متعدد از جمله آموزش، شخصیت‌شناسی، روانشناسی، تربیت فرزند، اخلاق و... آیات قرآنی استخراج کنیم. بر همین اساس در پویش زندگی با آیه‌ها قریب به 200 فراز کاربردی مبتلابه جامعه به‌عنوان آیات منتخب برگزیده شدند تا در طول سال‌های آینده، به‌تدریج و متناسب با اقتضائات مختلف، در سطح جامعه گفتمان شود. امیدواریم به همت تمام سازمان‌های دولتی و همچنین مردم و جامعه قرآنی این پویش منتهی به نتایج ارزشمندی شود.

رنگ و لعاب قرآنی در فضای زندگی
حجت‌الاسلام ‌حسین جوشقانیان
رئیس مؤسسه روایت سیره شهدا 

رهبر انقلاب از برنامه‌های قرآنی رمضان از جمله پویش زندگی با آیه‌ها و برنامه محفل ابراز خرسندی کردند؛ چراکه این برنامه‌ها کاملاً به فضای زندگی، جامعه و خانواده رنگ و لعاب قرآنی بخشیده بود و به‌واسطه این برنامه‌ها نسبت به سال‌های قبل حضور قرآن در فضای اجتماعی و زندگی و خانواده پررنگ‌تر بود.
قطعاً ما تا رسیدن به نقطه مطلوب برای تحقق خواسته مقام معظم رهبری نسبت به قرآنی شدن جامعه فاصله داریم. حضرت آقا تأکید به تربیت 10 میلیون حافظ قرآن دارند و ما هنوز به این افق نرسیده‌ایم؛ اما حرکت و جهشی که در سال‌های اخیر به‌خصوص امسال در فضای رسانه شکل گرفت، امیدوارکننده است تا ان‌شاءلله جامعه ما قرآنی‌تر شود.
سازمان تبلیغات اسلامی با برنامه‌هایی مانند محفل، اجتماع بزرگ امام حسنی‌ها در ورزشگاه آزادی و پویش زندگی با آیه‌ها تا حدی زیادی توانسته مأموریت‌های ذیل فرمایشات مقام معظم رهبری را اجرائی نماید.
انتظار از سازمان تبلیغات اسلامی یک نقش محوری، کلیدی و اساسی است و سازمان تبلیغات اسلامی باید دغدغه‌ای برای توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه داشته باشد؛ با حضور حجت‌الاسلام محمد قمی و سایر دوستان فعال در این مجموعه ما شاهد اهتمام به توسعه آیات روح‌بخش قرآنی در زندگی افراد و جامعه هستیم تا این آیات را با هم بخوانیم، حفظ کنیم، بفهمیم و زندگی کنیم. ان‌شاءلله فرصت‌های بعدی این نقش مضاعف، بهتر و کارآمدتر باشد.
برای‌آنکه بتوانیم قرآن را با نوآوری و خلاقیت در فضای جامعه و زندگی خود وارد کنیم، طرح‌هایی مثل پویش زندگی با آیه‌ها یا برنامه محفل باید افزایش پیدا کند. پویش طرح‌های قرآنی برای حضور پررنگ در فضای جامعه از وظایف سازمان تبلیغات اسلامی است و در کنار برنامه‌های مؤثری همچون محفل، اجتماع بزرگ امام حسنی‌ها و پویش زندگی با آیه‌ها امیدواریم شاهد برنامه‌های نوآورانه و خلاقانه دیگری نیز باشیم.
استفاده از تصاویری برگرفته از آیات قرآن 
رضا بدرالسماء
استاد نگارگری، نقاشی آبرنگ و میناسازی

با هنر می‌توان به‌خوبی فرهنگ‌سازی کرد. هر چه بتوانیم این ارتباط میان هنر و مفاهیم قرآنی را بهتر برقرار کنیم، موفق‌تر خواهیم بود. در روایات و احادیث نیز بر این موضوع تأکید شده است. به‌عنوان مثال، در روایات داریم که اذان باید با صدای زیبا گفته شود یا آیات قرآن با صدای دلنشین تلاوت شود. بر زیبایی تأکید شده، چرا که خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد. خداوند که خالق زیبایی‌هاست، انسان‌ها را نیز به زیبایی علاقه‌مند آفریده است. اگر بتوانیم این زیبایی را از طریق آثار هنری به مخاطب منتقل کنیم، گامی بزرگ در جهت تحقق زندگی قرآنی برداشته‌ایم.
هدف از پویش زندگی با آیه‌ها این است که آیات قرآن ارتباطی واقعی و مستمر با زندگی روزمره ما برقرار کنند. این آیات باید به‌گونه‌ای وارد فضای زندگی افراد شوند که حتی در منازل مردم، به‌طور دائمی در دید آن‌ها قرار بگیرند و نقش عمیقی در ذهن و زندگی‌شان ایفا کنند. من دوست دارم که این تصاویر زیبا و آیات قرآن در محیط‌های خانوادگی حضور داشته باشند و مردم از آن‌ها بهره‌مند شوند، چرا که این ارتباط معنوی به‌طور مستقیم بر زندگی فرد تأثیر می‌گذارد.
به‌جای اینکه تصاویر تکراری و بعضاً غیرمرتبطی که در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفت، همچنان تکرار شوند، بیاییم تصاویری از نگارگری ایرانی-اسلامی را به‌کار ببریم. تصاویری که برگرفته از آیات قرآن و احادیث هستند. ما سعی کردیم در آثارمان فرهنگ ایثار و شهادت را هم داشته باشیم. در نهایت، این همان مفهوم زندگی با آیه‌ها است. خوشبختانه این حرکت اکنون به جریان افتاده و حتی در سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز مطرح شده و برنامه‌هایی در این راستا در حال اجراست.
پویش زندگی با آیه‌ها هم اکنون در معرض دید مردم قرار دارد و هدف این است که این آیات نه تنها در ذهن و قلب افراد نقش ببندد، بلکه در زندگی روزمره آن‌ها نیز تجلی پیدا کند. اگر این آیات به‌طور خاص از طریق نگارگری به نمایش گذاشته شوند، تأثیرگذاری آن‌ها به مراتب بیشتر خواهد بود.

گفتمان می‌سازد
حجت‌الاسلام غلامرضا قاسمیان
داور برنامه محفل

در دنیای پرشتاب و پرهیاهوی امروز، انسان‌ها بیش از هر زمان دیگری به معنویت و آرامش روحی نیاز دارند و پویش‌هایی مانند پویش زندگی با آیه‌ها می‌توانند در این مسیر نقش‌آفرین باشند و به نیازهای معنوی جامعه امروزی پاسخ دهند. نیاز جامعه به بحث قرآن و نیاز مبلغان برای بحث‌های «وَجَاهِدْهُمْ بِهِ جِهَادًا كَبِیرًا» کاملاً مشخص است؛ لذا جهاد تبیین و جهاد کبیر با هیچ‌چیز دیگری غیر از قرآن نمی‌تواند اتفاق بیفتد. این ضرورت کار قرآنی است.
در این پویش، قبل از اینکه مردم به صورت واقعی بخواهند با آیات، سوره‌ها و حفظ‌های ترتیبی و مسائلی از این دست آشنا شوند با قطعات قرآنی و تکه‌های قرآنی که حاوی پیام‌های مهم و اهم است، آشنا می‌شوند؛ به هر جهت همه پیام‌های قرآن مهم است ولی برخی از پیام‌های قرآن محوری است که ما به آنها «غرر آیات» می‌گوییم. این‌ آیات باید در ذهن و زبان و دهان مردم جا بیفتد و در قلبشان یک چیزهایی را باور کنند.
گاهی اوقات یک‌ ضرب‌المثلی را ولو غلط مردم هم می‌دانند، هم می‌فهمند و هم به آن عمل می‌کنند، مثل ضرب‌المثل «چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است»؛ این ضرب المثل پایه خیلی از بحث‌های عدم انفاق ما در فرهنگ عمومی قرار می‌گیرد. آن چیزی که ما به آن احتیاج داریم تا به‌عنوان گفتمان یا فرهنگ عمومی از آن یاد شود، بحث خرده آیات و خرده‌فرهنگ‌هاست. مثل گفتمان عزت و ذلت که یک گفتمان عاشورایی است. اگر چند آیه محوری از این گفتمان در ذهن مردم باشد و توسط مبلغین و هیئات به این آیات پرداخته شود و توسط نوجوانان حفظ شود، رفته‌رفته جامعه قرآنی شده و قرآنی فکر می‌کند.
هر کسی كار حفظ قرآن کرده باشد می‌داند که حفظ ترتیبی حفظ سختی است؛ لذا علاقه‌مندی به این حفظ نیاز به گفتمان فرهنگی دارد که این گفتمان با این پویش‌های قرآنی انجام می‌شود؛ به این معنا که فرد قطعاتی را به‌صورت موضوعی حفظ کند.
با حفظ موضوعی فرد ضمن تسلط به آیات قرآن، می‌تواند در رابطه با یک موضوع خاص آیات متناسب با آن را به‌صورت نقطه‌زن بیان کند. موضوعاتی مثل عزت و ذلت در پیام‌های عاشورا، انفاق، ولایت، ارتباط با کفار، توبه، بحث‌های اخلاقی و مانند اینها؛ لذا اگر فرد بر روی تک‌تک آیات حفظ موضوعی داشته باشد طبیعتاً خیلی جلوتر است و ذهنش نقطه‌زن می‌شود.
هیئات، مساجد و مدارس نقاط اجتماعی، فرهنگ‌ساز و گفتمان ساز هستند؛ لذا معلمان و مدارس با تمرکز بر این پویش عملاً یک حرکت خیلی ویژه ایجاد می‌کنند. همچنین هیئات به‌خصوص هیئات بزرگ با شروع به تبلیغ این پویش طبیعتاً می‌توانند یک حرکت خیلی بزرگ انجام داده و رفته‌رفته در آن هیأت و مسجد مثل خواندن یک صفحه از قرآن که در مساجد جاافتاده، این پویش نیز جایگاه خودش را پیدا می‌کند.

تاثير پويش‌هاي قرآني بر جامعه امروز
ایرانی‌ها با كتاب خدا انس دارند؟

با آن که سرانه مطالعه در ایران پایین است اما استقبال از برنامه‌ها و پویش‌های قرآنی كم نیست. جزء‌خوانی‌های ماه مبارك رمضان یا برنامه‌هایی از جنس «محفل» طرفداران پرشماری در جامعه دارد. این دوگانه، پرسش‌هایی از این جنس را مطرح می‌كند كه بالاخره ایرانیان امروز چقدر با قرآن انس دارند و سهم پویش‌های قرآنی كه برگزار می‌شود در ترغیب جامعه برای انس با قرآن تا چه اندازه موثر است؟
برای پاسخ به این پرسش، نظرات دو تحلیلگر جامعه‌شناسی، که هر کدام با نگاهی متفاوت به این مسئله پرداخته‌اند، مورد بررسی قرار گرفته است. امان‌الله قرائی مقدم، استاد جامعه‌شناسی در دانشگاه خوارزمی تهران، دارای دو مدرک دکترا در رشته‌های تعلیم و تربیت و جامعه‌شناسی است. وی به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین جامعه‌شناسان کشور، تحلیل‌های عمیق و دقیقی درباره تأثیر پویش‌های قرآنی بر جامعه ارائه می‌دهد.
سید حسن موسوی چلک نیز دارای دکتری مددکاری اجتماعی، پژوهشگر و مدرس دانشگاه است و ریاست «انجمن مددکاران اجتماعی ایران» را بر عهده دارد. همچنین، او به عنوان کمیسر اخلاق «فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی» و عضو هیأت مدیره‌ منطقه‌ آسیا و اقیانوسیه‌ «فدراسیون جهانی مددکاران اجتماعی»، نظرات و تجربیات خود را در زمینه تأثیرات اجتماعی و فرهنگی پویش‌های قرآنی به اشتراک می‌گذارد.
این دو متخصص، با دیدگاه‌های متفاوت خود، به بررسی تأثیر واقعی پویش‌های قرآنی و نقش آن‌ها در تغییر رفتارها و باورهای جامعه پرداخته‌اند.

شکاف میان ظاهر و باطن انس با قرآن در جامعه
امان‌الله‌ قرائی مقدم با اشاره به اینکه مردم با قرآن آشنا هستند و آن را می‌خوانند، اما با مفهوم آن چندان مأنوس نیستند، می‌گوید: «مردم در شهرها و روستاها، صبح که از خواب بلند می‌شوند، قرآن می‌خوانند؛ گرچه شاید به شدت گذشته نباشد، اما به هر حال توجهی به این مسئله دارند. اکثریت مردم قرآن را می‌خوانند، به آن اعتقاد دارند، استخاره می‌کنند، به آن توجه دارند، قرآن را بالای سر خود می‌گیرند و در جاهای ناپاک نمی‌گذارند. اما اینها همه در سطح ظاهر است و درک مفهوم قرآنی موضوعی فراتر از خواندن آن است.»
سیدحسن موسوی چلک نیز با اشاره به این مسئله که انس با قرآن تنها به معنای خواندن آن نیست، بلکه باید در رفتار و کنش‌های اجتماعی مردم نیز مشاهده شود، می‌گوید: «اینکه می‌گوییم با قرآن انس داریم، به راستی به چه معناست؟ آیا این بدان معناست که هر روز در آیات آن تدبر و تأمل می‌کنیم؟ حقیقت این است که این ادعا چندان با واقعیت همخوانی ندارد.آنچه که در مورد نقش قرآن در زندگی مردم گفته می‌شود، باید در کنش‌ها و رفتارهای آنان نیز دیده شود، اما آیا واقعاً چنین است؟ اکنون قرآن بیشتردر مراسم ختم یا مناسبت‌های مذهبی خوانده می‌شود. قرآن بر صله رحم و دستگیری از نیازمندان تأکید دارد، اما آیا واقعاً وضعیت ما در این زمینه‌ها مطابق با توصیه‌های قرآن است؟ اگر قرآن می‌خوانیم، باید آثار آن را در رفتارمان هم ببینیم. به عنوان مثال، قرآن بر اهمیت خمس و زکات تأکید دارد. اما به نظر می‌رسد مردم کمتر به این موضوع توجه می‌کنند. همچنین، قرآن بر تکریم پدر و مادر تأکید دارد، اما آیا واقعاً وضعیت سالمندان در جامعه ما مناسب است؟»

بررسی چالش‌ها و راهکارهای ارتقای ارتباط با قرآن
هم قرائی‌مقدم و هم موسوی چلك به اهمیت انس مردم با قرآن کریم معتقدند، اما راهکارهای پیشنهادی آنها متفاوت است. قرایی مقدم بیشتر به چالش‌های ناشی از تغییرات فرهنگی و فناوری‌های نوین می‌پردازد و بر محدودیت‌های تلاش‌های یکجانبه برای ارتقاء ارتباط دینی تأکیددارد، در حالی که موسوی چلک بر اهمیت استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و هنری برای ایجاد انگیزه و جذب مردم به قرآن کریم تأکید می‌کند. 
قرایی مقدم با تأکید بر تأثیرات عمیق فناوری و تکنولوژی‌های نوین بر فرهنگ و دین، اظهار مي‌دارد که ورود فناوری‌های جدید نظیر فضای مجازی، تغییرات اساسی در باورها و رفتارهای دینی ایجاد کرده است. او معتقد است که «فناوری، با خود فرهنگ و عقاید جدیدی به ارمغان می‌آورد و این تغییرات قابل جلوگیری نیستند. در تئوری تکامل فرهنگی«زینکسیل وتیلور»، فرهنگ آنگلوساکسون به عنوان فرهنگ برتر در جهان تلقی می‌شود و دیگر فرهنگ‌ها به تدریج به سمت این فرهنگ حرکت می‌کنند. تلاش برای تغییر تفکرات دینی مردم از طریق برنامه‌های ساده و یکجانبه، در نهایت به دلیل ضدیت و مقابله‌های فرهنگی ناشی از ورود فناوری‌های جدید،بی‌نتیجه خواهد بود.»
همچنین، قرایی مقدم به این نکته اشاره دارد که عملکردهای نادرست در مدیریت فرهنگی نیزیکی از عواملی است که باعث شده انس مردم با قرآن کمتر شود و بهبودی در این زمینه مشاهده نگردد.
در مقابل، موسوی چلک بر اهمیت تطبیق آموزش‌های قرآنی با نیازهای مخاطبین و استفاده از ابزارهای فرهنگی و هنری برای جذب مردم به قرآن کریم تأکید دارد. او معتقد است که برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات متنوع و جذاب با محوریت مضامین قرآنی می‌تواند انگیزه بیشتری برای مردم ایجاد کند تا به قرآن نزدیک‌تر شوند. همچنین، این آسیب‌شناس اجتماعی به اهمیت استفاده از هنر و داستان‌سرایی برای انتقال مفاهیم قرآنی اشاره می‌کند و معتقد است که این روش‌ها می‌توانند انس مردم با قرآن را افزایش دهند. وی همچنین به نقش مجالس قرآن و مطالعه تفسیر و معانی قرآن در تعمیق ارتباط مردم با این کتاب مقدس اشاره دارد و بر اهمیت تدبر و پیاده‌سازی دستورات قرآنی در زندگی روزمره تأکید می‌کند.
هر دو دیدگاه نشان می‌دهند که برای ارتقاء و تثبیت ارتباط مردم با قرآن کریم، نیاز به رویکردهای چندجانبه و تطبیق‌پذیر با شرایط فرهنگی و اجتماعی موجود است.

دو دیدگاه متفاوت درباره تأثیرگذاری پویش«زندگی با آیه‌ها»
پویش «زندگی با آیه‌ها» که توسط سازمان دارالقرآن الکریم و سازمان تبلیغات اسلامی راه‌اندازی شده، با هدف ترویج و تعمیق فرهنگ قرآنی در جامعه شکل گرفت. این پویش در تلاش است تا آیات قرآنی را به شکلی کاربردی و ملموس وارد زندگی روزمره مردم کند. در مرحله نخست این پویش، ۳۰ آیه در طول ماه رمضان مرور شد و میزان مشارکت مردم با استقبال گسترده‌ای روبرو شد؛ به طوری که بیش از ۲۰ میلیون نفر در این پویش شرکت کردند و ۱۱ میلیون نفر نیز در مسابقات مختلف آن حضور یافتند.
هدف آن است که آیات منتخب تأثیر بیشتری در زندگی روزمره افراد داشته و انس آنها با قرآن را افزایش دهد. این پویش تلاش دارد تا با استفاده از ابزارهای فرهنگی و آموزشی مختلف، تدبر در قرآن را از مرحله تلاوت به عمق رفتارها و تصمیمات روزمره جامعه منتقل کند.در این زمینه، دکتر قرایی مقدم و دکترموسوی چلک، به بررسی تأثیرگذاری این پویش و چشم‌انداز آینده آن پرداخته‌اند.
قرایی مقدم نسبت به تأثیرگذاری پویش«زندگی با آیه‌ها» تردید دارد و معتقد است که نمی‌توان با نسخه‌نویسی برای جامعه، تغییرات عمیقی در رفتارها و باورهای مردم ایجاد کرد. وی با اشاره به اینکه ۲۰ میلیون نفر در این پویش شرکت کرده‌اند، سؤال می‌کند که آیا این مشارکت به عمل و تغییرات واقعی در زندگی مردم منجر شده است؟ او بر این باور است که جامعه به‌عنوان یک مجموعه پیچیده، نمی‌تواند با رویکردهای دستوری و یکسان‌سازی مورد هدایت قرار گیرد. قرایی مقدم تأکید می‌کند که مردم امروز بیشتر به عمل توجه دارند تا به فکر و ایده‌ها، و برای اینکه یک پویش موفق باشد، باید به جای نسخه‌نویسی، عملکردهای ملموسی ارائه دهد که بتواند تأثیر واقعی بر زندگی افراد بگذارد.
برخلاف دیدگاه قرائی مقدم، موسوی چلک با نگاهی مثبت‌تر به پویش«زندگی با آیه‌ها» می‌نگرد و بر اهمیت خلاقیت و نوآوری در انتقال مفاهیم قرآنی تأکید می‌کند. او معتقد است که در دنیای امروز، فضای مجازی هم‌عرض دنیای واقعی شده و استفاده از ظرفیت‌های این فضا، نظیر رسانه‌ها، اپلیکیشن‌ها، کلیپ‌ها و داستانک‌ها، می‌تواند نقش مهمی در جذب مردم به مفاهیم قرآنی ایفا کند. به نظر او، تکرار و تحلیل یک آیه در هر روز، به همراه بیان کاربردهای آن در زندگی روزمره، می‌تواند تأثیر عمیقی بر مردم داشته باشد و آنان را به تدبر بیشتر در قرآن تشویق کند. موسوی چلک بر این باور است که این پویش می‌تواند قرآن را از روی طاقچه‌ها به زندگی روزمره مردم بیاورد و تأثیرات ملموسی در جامعه داشته باشد. وی پیش‌بینی می‌کند که مردم از این پویش استقبال کرده و روز به روز شاهد تدبر بیشتر آنها در قرآن خواهیم بود.

چگونه می‌توان به فهم عمیق‌تری از قرآن دست یافت؟
در پایان، این دو تحلیلگر به بررسی این مسئله پرداختند که چگونه می‌توان رابطه‌ای عمیق‌تر با قرآن برقرار کرد و آثار آن را در زندگی فردی و اجتماعی مشاهده نمود.
قرائی مقدم بر این باور است که دین و آموزه‌های قرآنی به طور طبیعی و بدون نیاز به مداخله مستقیم در جامعه نهادینه شده‌اند. او معتقد است که دین از همان آغاز زندگی فردی، از طریق نامگذاری و اذان گفتن در گوش نوزاد، وارد وجود افراد می‌شود و در طول زمان در لایه‌های مختلف جامعه رسوخ می‌کند. به نظر قرائی مقدم، توصیه‌ها و نسخه‌نویسی‌های مداخله‌گرانه برای تقویت ارتباط با قرآن چندان مؤثر نخواهد بود. او می‌گوید: «در ایام عاشورا، حتی افراد با حجاب نامناسب نیز به مراسم سوگواری می‌آیند و این نشان می‌دهد که دین به طور طبیعی در جامعه نهادینه شده است. به جای نسخه‌نویسی، نهادها و رسانه‌ها باید از طریق رفتار و عملکرد خود، آموزه‌های قرآنی را به جامعه منتقل کنند.»
موسوی چلک نیز بر اهمیت تدبر و تحقیق در منابع دینی تأکید دارد. او معتقد است که ارتباط با کتاب‌های آسمانی، مانند قرآن، آرامش و معنا را به زندگی افراد می‌بخشد و باید در کنش‌های روزمره و رفتارهای اجتماعی خود نمود پیدا کند. موسوی چلک می‌گوید: «ارتباط عمیق با قرآن، از طریق تحقیق و تدبر در آیات آن، می‌تواند تأثیرات مثبتی در رفتار و کنش‌های فردی و اجتماعی ما بگذارد. این تعامل باید به گونه‌ای باشد که آثار آن در رفتار و کنش‌های روزمره افراد نمایان شود.»
با وجود دیدگاه‌های متفاوت درباره نحوه تقویت ارتباط افراد با قرآن و تأثیر پویش «زندگی با آیه‌ها» در این مسیر، آمارهای اولیه نشان می‌دهند که این پویش توانسته است میزان تدبر مردم در آیات قرآن را افزایش دهد. هرچند قرائی مقدم بر عملکرد صحیح نهادها و رسانه‌ها در انتقال آموزه‌های قرآنی تأکید دارد و موسوی چلک نیز اهمیت تدبر فردی و تحقیق در قرآن را برجسته می‌سازد، اما هر دو به نوعی بر اهمیت تعامل عمیق‌تر با قرآن تاكید دارند.
با این حال، سؤال اصلی این است که آیا این افزایش تدبر و تأمل در آینده نیز پایدار خواهد بود و آیا پویش «زندگی با آیه‌ها» می‌تواند به تغییرات عمیق‌تر و پایدارتری در زندگی فردی و اجتماعی مردم منجر شود؟ باید منتظر ماند و دید که این روند مثبت ادامه خواهد یافت یا خیر.

انس با قرآن بايد به متن زندگي‌ها بيايد
سید کاظم احمدزاده
مجری برنامه‌های مذهبی تلویزیون

قرآن ارتباط قلبی با افراد دارد. این کتاب الهی با یک اتفاق سیاسی پررنگ یا کمرنگ نمی‌شود؛ لذا احساس می‌کنم که انس مردم با قرآن ربطی به هیچ موضوعی ندارد. بلکه این انس و علاقه برمی‌گردد به تربیت خانوادگی، شیر مادر، محیط زندگی و تقیدات مذهبی افراد. یعنی فکر نمی‌کنم اگر هر اتفاقی در جامعه بیفتد، کسی بخواهد به قرآن بی‌احترامی کند. 
اما بايد پرسيد كه چرا آموزه‌های قرآنی به‌ندرت در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی و اخلاقی ما دیده می‌شود؟ این موضوع به بحث فرهنگی و آموزشی ما برمی‌گردد. وقتی قرآن در زندگی افراد دیده نشود، می‌توان گفت که کمی از قرآن عقب‌ماندگی داریم و انس به قرآن در ما ظاهری است. اما چیزی که به نظر من اهمیت دارد این است که باید از این الفاظ پیچیده و سنگین بیرون بیاییم. وقتی می‌گوییم انس با قرآن، نباید تصور شود که مردم باید صبح تا شب قرآن بخوانند. انس با قرآن یعنی اینکه تمام رفتارهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و خانوادگی‌مان بر اساس الگوی قرآنی باشد. مثلا ما آیاتی در قرآن داریم که درباره طلاق توصیه‌های اخلاقی روشنی ارائه می‌دهد. قرآن می‌گوید وقتی می‌خواهی طلاق بگیری، موظفی تا شش ماه نفقه بدهی، لباس و مسکن تعیین کنی و سپس این کار را انجام دهی. اما متأسفانه گاهی مردان آن‌قدر زنان را تحت فشار قرار می‌دهند که زن می‌گوید «مهرم حلال و جانم آزاد!» لذا ما باید به‌جای تمرکز صرف بر حفظ و قرائت، به مفاهیم و عمل به قرآن کریم بیشتر توجه کنیم و این آموزه‌ها را در زندگی‌مان پیاده کنیم.
یکی از عوامل کلیدی برای ترویج و تقویت ارتباط مردم با قرآن، تلویزیون است. رسانه ملی با قدرت تأثیرگذاری خود می‌تواند با تبلیغات و برنامه‌های متنوع، قرآن را بیشتر وارد زندگی مردم کند. وقتی مردم هر روز در برنامه‌های تلویزیونی با مفاهیم قرآنی مواجه شوند، این آموزه‌ها به مرور در ذهن و دل آن‌ها جای خواهد گرفت. همچنین امروزه فضای مجازی به یکی از مهم‌ترین ابزارهای ارتباطی تبدیل شده است. از طریق این بستر می‌توان به سادگی فرهنگ قرآنی را در جامعه گسترش داد. باید از این فرصت بهره ببریم تا مفاهیم قرآنی را به شیوه‌ای جذاب و در دسترس به مردم ارائه کنیم.
ما در قرآن آیات زیادی داریم که می‌توانند به بهبود و انسجام خانواده‌ها کمک کنند، اما متأسفانه بسیاری از مردم از این آموزه‌ها بی‌اطلاع هستند. حتی اگر یک حافظ قرآن را بیاورید، شاید او هم از برخی از این آموزه‌ها خبر نداشته باشد. این به نظر من نشان‌دهنده کم‌کاری محافل قرآنی، رسانه‌ها، واعظین و نهادهای دینی است. باید با برنامه‌ریزی‌های دقیق و استفاده از ابزارهای مدرن، ارتباط مردم با قرآن را عمیق‌تر و عملی‌تر کرد تا این کتاب الهی نقش بیشتری در زندگی روزمره آن‌ها ایفا کند.
*هم فرم و هم محتوا
قطعا حركت‌هايي مثل پویش زندگی با آیه‌ها می‌توانند تأثیرگذار باشند. اما برای این‌که این تأثیر به حد مطلوب برسد، برنامه‌سازان مذهبی و قرآنی باید به تمامی جنبه‌های فرمی و هنری کار خود اشراف داشته باشند. صرف اینکه فردی اهل قرآن یا حافظ قرآن باشد یا حتی ظاهر مذهبی داشته باشد، کافی نیست. باید این آموزه‌ها در قالبی خوش‌ساخت و جذاب ارائه شوند تا بتوانند توجه و علاقه مخاطب را جلب کنند
متأسفانه در محتوای مذهبی ما شاهد ضعف‌های زیادی در زمینه فرم و ارائه هنری هستیم. برنامه‌ها، چه برای کودکان و چه برای بزرگ‌سالان، غالباً فاقد جذابیت‌های هنری و تخصصی هستند. مفاهیم دینی مانند آیات قرآن و احادیث به‌صورت غیر هنری و بدون توجه به روان‌شناسی و جامعه‌شناسی ارائه می‌شوند که این می‌تواند تأثیر منفی داشته باشد. این مسئله نیازمند توجه ویژه است تا بتوانیم محتوای مذهبی را به‌طور مؤثرتر و جذاب‌تر به مخاطب ارائه دهیم؛ مثلا در مشهد، زیارت جامعه کبیره را به‌صورت مختصر و با معنای تحت‌اللفظی در پل‌های عابر پیاده قرار داده‌اند. این اقدام نه تنها نشان‌دهنده توجه به هنر و زیبایی‌شناسی در ارائه مفاهیم دینی است، بلکه می‌تواند به ارتقاء درک عمومی از مفاهیم مذهبی نیز کمک کند. این نوع ارائه، باعث می‌شود که مفاهیم دینی به شکلی جذاب و قابل فهم در دسترس مردم قرار گیرد و در نتیجه تأثیر بیشتری بر جامعه بگذارد.
نياز به حضور در فضاي مجازی
اگرچه پویش زندگی با آیه‌ها در رسانه‌ها و مکتوبات به جامعه عرضه شده، به نظر می‌رسد که در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی کمرنگ بوده است. برای افزایش تأثیر این پویش، ضروری است که در کانال‌های عمومی و پرمخاطب وایرال شود تا به دست تعداد بیشتری از مردم برسد. متأسفانه برنامه‌هاي قرآنی عمدتاً در شبکه‌های خاصی مانند شبکه قرآن پخش می‌شوند که مخاطب خاصی دارند و این محدودیت باعث کاهش دامنه تأثیرگذاری آنها می‌شود. استفاده از پلتفرم‌های عمومی‌تر می‌تواند به گسترش اثرات مثبت این پویش‌های قرانی کمک کند و ارتباط بهتری با جامعه برقرار نماید.
پویش زندگی با آیه‌ها به عنوان یک تلاش ارزشمند در راستای ترویج فرهنگ قرآنی، نتوانسته به طور کامل اهداف خود را محقق کند. یکی از مسائل اساسی، نگاه تک‌بعدی این پویش است. تصمیم‌گیرندگان به نظر می‌رسد که به‌جای تمرکز عمیق بر روی موضوعات خاص، سعی کرده‌اند در یک بازه زمانی کوتاه، آياتي را معرفی کنند که این روش نتایج مطلوبی به همراه نخواهد داشت. تکرار مداوم و عمیق یک یا دو آیه در طول چند ماه می‌تواند به مراتب مؤثرتر از تلاش برای پوشش ۳۰ آیه در یک ماه یا 100 آیه در یک سال  باشد. این استراتژی متمرکز و تدریجی به ما کمک می‌کند تا آموزه‌های قرآنی به شکلی پایدارتر و تأثیرگذارتر در زندگی مردم نفوذ کند.

لزوم اولويت‌سنجی
برای اینکه پویش‌هایی مانند زندگی با آیه‌ها بتوانند تأثیر واقعی و پایدار در جامعه داشته باشند، باید به شناسایی دقیق اولویت‌ها و آسیب‌های اجتماعی توجه کنند. تشکیل کارگروه‌های تخصصی با حضور افراد مختلف و متخصص در زمینه‌های مرتبط و با تیپ‌های گوناگون، می‌تواند به ما کمک کند تا به‌طور اصولی و علمی به ترویج فرهنگ قرآنی بپردازیم. اگر ما از ابتدا با رویکردی علمی و اصولی به این موضوع پرداخته بودیم، امروز شاهد بسیاری از مشکلات اجتماعی نبودیم.
امیدواریم که طرح‌های قرآنی مانند پویش زندگی با آیه‌ها بتوانند به سمت بهره‌برداری بهتر از آموزه‌های قرآن در جامعه حرکت کنند. این طرح‌ها باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شوند که به اصلاح و بهبود وضعیت اجتماعی کمک کنند. با پیاده‌سازی مؤثر این پویش‌ها، می‌توانیم شاهد تغییرات مثبت و ملموس در زندگی فردی و اجتماعی مردم باشیم و در نهایت به تحقق اهداف بزرگ‌تر فرهنگی و اجتماعی دست یابیم.

فرصتی برای احیای مفاهیم فراموش شده قرآن
محمدعلی انصاری
مفسر قرآن کریم 

طرح ملی پویش زندگی با آیه‌ها  یکی از تلاش‌های مثبت در جهت تقویت ارتباط با قرآن بوده و حرکت در این مسیر نشان‌دهنده‌ توجه به عمق مفاهیم قرآنی است. همان‌طور که گفته شده به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل، اگر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم، حتی اگر به تمام اهداف نرسیم، همین تلاش در راستای ترویج فرهنگ قرآنی ارزشمند است.
با اين حال اگر این پویش به مباحث آماری و سطحی محدود شود، تأثیر چندانی نخواهد داشت و تنها به کارهای سطحی و اداری بازمی‌گردد اما اگر این پویش به سمت مفاهیم عمیق قرآنی سوق داده شود، می‌تواند به تحول بزرگی در جامعه قرآنی منجر شود.
وقتی قرآن می‌فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ»، باید مفهوم وفاداری به پیمان را بررسی کنیم و اهمیت آن را درک کنیم. وفاداری به عهد در قرآن و فهم عمیق عهد در قرآن، از کوچکترین روابط مانند رابطه بین زن و شوهر تا بزرگترین روابط مثل روابط بین حاکمیت و مردم را در بر می‌گیرد و قرآن به صحنه زندگی انسان‌ها ورود می‌کند. قرآن، با هدایت به سوی راه‌های محکم‌تر و راست‌تر، باید به گونه‌ای آموزش داده شود که جنبه کاربردی آن به وضوح در زندگی جامعه نمایان شود.
برای ارتباط بهتر با قرآن، لازم است که فرد بر نفس خود کار کند و رذایل اخلاقی را از وجود خود دور کند. کسانی که پاکیزه‌تر و متعهدتر باشند، ارتباط عمیق‌تری با قرآن خواهند داشت. به هر میزانی که انسان بر نفوس خود کار کند و از صفا و تصفیه بهتری برخوردار شود، حقایق قرآن در وجودش جای می‌گیرد و به خوبی درک می‌شود.
همچنين لازم است افراد به سراغ تفسیر و مفاهیم قرآن بروند. حفظ قرآن مقدمه‌ای برای رسیدن به مفاهیم است و حفظ قرآن، پلی برای درک حقایق مي‌شود. بنابراین، ابتدا باید بر روی نفس خود کار کرده و سپس مفاهیم قرآن را فرا بگیرند تا به اسرار و نهان‌خانه قرآن دست پیدا کنند و بُعد کاربردی آن را در زندگی خود مشاهده کنند.
چهار مرحله اصلی در ارتباط با قرآن وجود دارد؛ نخست قرائت قرآن که به معنای خواندن است. سپس تلاوت قرآن که به معنای خواندن مسئولانه و با فهم است. بعد از آن تدبر در قرآن است که به معنای فرو رفتن در عمق مفاهیم و نکات قرآن بوده و در نهایت، مرحله تحقق است که در این مرحله قرآن به طور واقعی در وجود فرد شکل می‌گیرد.
باید دید که آیا طرح ملی پویش زندگی با آیه‌ها می‌تواند افراد را به درک عمیق‌تری از قرآن نزدیک کند یا خیر. امیدواریم که طرح‌های قرآنی و برنامه‌های مشابه، با جدیت و موفقیت بیشتری اجرا شوند و شاهد آثار اجتماعی مثبت آن‌ها در تقویت ارتباط افراد با مفاهیم قرآنی باشیم.